Hoe wordt de uitkering van een variabel pensioen bepaald?
Als u nu een vrijvallende pensioenpolis heeft waar u een levenslange pensioenuitkering voor aan moet kopen, heeft u last van de lage rekenrente. Door die lage rente is uw levenslange uitkering laag. Als u kiest voor een variabel pensioen is de uitkering een stuk hoger, maar wordt de uitkering wel ieder jaar aangepast. In dit artikel legen we uit hoe uw jaarlijkse pensioen wordt aangepast.
Bij een variabel pensioen start u met een hogere uitkering dan bij een vast pensioen. Dat komt omdat een vast pensioen wordt gebaseerd op de rekenrente. Die rekenrente op het moment van afsluiten bepaalt de hoogte van het pensioen voor de rest van uw leven.
Bij een
variabel pensioen is de hoogte van uw uitkering afhankelijk van uw beleggingen. Ieder jaar bepaalt de verzekeraar de hoogte van uw pensioenuitkering voor het volgende jaar. Maar uw uitkering is afhankelijk van meer variabelen.
De hoogte van uw jaarlijkse pensioenuitkering is afhankelijk van de volgende factoren:
- Het dalingspercentage
- Het behaalde beleggingsrendement
- De rekenrente op dat moment
- De levensverwachting
- De levenbonus
- De kosten
- De spreiding door de jaren
Ingewikkelde berekening
De jaarlijkse berekening van uw variabele pensioen is ingewikkelder dan menigeen denkt. Het rendement is belangrijk maar er zijn dus veel meer factoren waar de verzekeraars mee rekenen. Het is voor u als consument en voor adviseurs niet exact na te rekenen. Een aantal van de hierboven genoemde factoren zijn niet inzichtelijk. Zo heeft iedere verzekeraar zijn eigen mening over de levensverwachting. Ook de levenbonus verschilt per verzekeraar. Verder heeft iedere verzekeraar een andere kostenstructuur en uiteraard verschilt het rendement per verzekeraar.
Streng toezicht door AFM en DNB
Het is goed om te weten dat de AFM en DNB als toezichthouders erg streng zijn en deze producten goed controleren. Het is eigenlijk voor het eerst dat de toezichthouders zo meekijken en invloed hebben op de ontwikkeling van een pensioenproduct. Dat is een goede zaak, want het gaat hier om een levenslang pensioen waarbij je als consument op moet kunnen vertrouwen op de berekeningen en het product.
Hoe wordt de uitkering van variabel pensioen nu precies bepaald?
De jaarlijkse uitkering is afhankelijk van de eerder genoemde factoren.
We adviseren u om de tekst hieronder goed door te lezen. Zo krijgt u een goed beeld van de werkwijze van het variabele pensioen en de berekening van uw jaarlijkse pensioenuitkering.
Het dalingspercentage bij een variabel pensioen
In de offertes van verzekeraars komt u de term dalingspercentage of dalend pensioen tegen. Het is goed om dat als eerste uit te leggen.
De uitkering van een variabel pensioen is hoger dan van een vast pensioen. Er wordt gerekend met een fictief verhoogde rekenrente om u een hogere uitkering te kunnen geven. Die verhoging verschilt per verzekeraar en ligt tussen de 1,3% en 2%. Een verzekeraar mag binnen een bandbreedte zelf bepalen met welk percentage uw pensioenuitkering wordt verhoogd.
Men noemt dat het dalingspercentage. Een hoger dalingspercentage zorgt voor een hogere startuitkering maar kan ook een groter risico met zich mee brengen dat het rendement in de praktijk niet gehaald wordt waardoor de uitkering daalt Maar omdat uw pensioenkapitaal belegd wordt, is de verwachting dat er voldoende rendement gemaakt wordt om die hogere uitkering wel vol te houden.
Beleggingsrendement
Eén van de meest gestelde vragen is: Met welk rendement wordt er gerekend?
De verzekeraars die variabel pensioen aanbieden mogen niet zelf bepalen met welke prognoserendementen ze dit uitrekenen.
De Nederlandsche Bank schrijft voor dat verzekeraars gebruik moeten maken van het Uniform Reken Scenario. Afhankelijk van de fondsen waarin men belegt, moet men verplicht rekenen met voorgeschreven rendementen. Dit scenario bestaat uit 2.000 berekeningen en wordt door DNB regelmatig aangepast om actueel te blijven.
Het mag duidelijk zijn dat hoe meer rendement een verzekeraar maakt, hoe hoger uw uitkering gaat worden. Maar om een hoger rendement te halen moet men risicovoller beleggen.
Bij de variabel pensioenproducten heeft u zelf geen invloed op de beleggingen. De verzekeraar bepaalt waarin belegd wordt. Dat is bij wet bepaald. U heeft wel invloed op het risico dat uw wilt lopen. Dat doet u door goed te kijken naar de producten. U krijgt een goede indicatie van het risico dat u loopt met de door de AFM ontwikkelde risicometer. Hoe meer de verzekeraar belegt, in aandelen, hoe hoger uw pensioen kan zijn maar ook hoe hoger uw risico is. Dit wordt weergegeven in een goed weer, verwacht weer en slecht weer scenario.
Rekenrente
Anders dan u wellicht verwacht, heeft de rekenrente wel invloed op de hoogte van uw jaarlijkse pensioenuitkering. De verzekeraar is namelijk verplicht om ieder jaar uw uitkering op nieuw te berekenen. Daarbij gaat men uit van de rekenrente van dat moment. Daarbovenop komt het dalingspercentage. Samen is dat dus de verhoogde rekenrente. Op basis van de verhoogde rekenrente en het pensioenkapitaal van dat moment wordt de nieuwe uitkering voor dat jaar berekend.
Als de rekenrente daalt, kan uw uitkering ook dalen. Ook als u een positief beleggingsresultaat heeft behaald op uw pensioenkapitaal. Als de rekenrente stijgt, is dat goed nieuws voor de hoogte van uw uitkering.
Levensverwachting
Als we allemaal ouder worden dan moet ons pensioen langer uitgekeerd worden. Stijgt de levensverwachting dan heeft dat negatieve invloed op de uitkering. Maar de gemiddelde leeftijd stijgt heel langzaam en in kleine stapjes. Een stijging van de levensverwachting betekent in de meeste gevallen enkele euro’s verschil in de bruto maanduitkering.
Levenbonus
Als een verzekerde van een pensioenpolis overlijdt dan vervalt het pensioenkapitaal aan de verzekeraar. Hierdoor kunnen verzekeraars waarde toevoegen aan de polissen van klanten die nog wel in leven zijn. Hou ouder u wordt, des te hoger die levensbonus zal worden.
De kosten
Om uw pensioenuitkering levenslang uit te voeren moet de verzekeraar ook de jaarlijkse kosten (administratie- en beleggingskosten ) terugverdienen als rendement op de beleggingen. De beleggingskosten en administratiekosten liggen onder een half procent per jaar en vallen in dat opzicht dus mee.
Spreiding over meerdere jaren
Een aantal verzekeraars hebben in hun variabel pensioen een spreiding opgenomen. Dat wil zeggen dat de jaarlijkse verandering in beleggingsrendement, rente en sterfteresultaat over 3 of 4 jaar uitgesmeerd wordt. Daardoor wordt het effect van jaarlijkse schokken in deze factoren op de hoogte van uw pensioen beperkt en houdt u een stabielere uitkering.
Voorbeeld jaarlijkse herrekening uitkering
Erik heeft een pensioenkapitaal van € 100.000 en start op 1 januari 2000.
De uitkering voor het eerste jaar bedraagt € 500 per maand.
Op 1 januari van het volgende jaar wordt zijn variabele pensioenuitkering weer opnieuw berekend. Het verhaal ziet er als volgt uit:
Erik heeft dus 12 maanden lang € 500 per maand ontvangen en door het goede rendement is na 1 jaar zijn pensioenkapitaal hoger dan toen hij begon. Er zit € 3.100 meer in zijn polis.
Meer pensioenkapitaal maar toch een lagere pensioenuitkering
Erik ontvangt van de verzekeraar een opgave van zijn nieuwe maandbedrag voor het komende jaar. Zijn uitkering wordt echter verlaagd van € 500 per maand naar € 490 per maand.
Verbaasd vraagt hij om meer informatie over deze berekening. Er is meer pensioenkapitaal, dan moet de uitkering toch omhoog gaan?
Wat blijkt: De rekenrente is op 01-01-2021 lager dan op 01-01-2020.
Lagere rekenrente
Op 01-01-2020 kon Erik met € 100.000 pensioenkapitaal een uitkering aankopen van € 500 per maand. Die was gebaseerd op een rekenrente van 0,2%. en het dalingspercentage van 1,5%.
Op 01-01-2021 is de rekenrente lager. Sterker nog hij is negatief: -0,3%. Ondanks dat de verzekeraar zijn rekenrente ook in 2021 verhoogt met het dalingspercentage van 1,5% kan Erik toch met € 103.100 in 2021 iets minder pensioen aankopen, namelijk € 490 per maand.
Hogere rekenrente: meer pensioen
Als de rekenrente omhoog was gegaan had Erik het voordeel van én een hogere rekenrente én meer pensioenkapitaal. In dat geval zou zijn uitkering waarschijnlijk flink omhoog zijn gegaan.
Aangezien de rente nu laag staat, is er de komende jaren dus een kans dat de rente stijgt en Erik gaat profiteren van een hoger variabel pensioen.
Jeroen Wolfsen
Jeroen is gecertificeerd financieel planner (FFP) en weet alles van financiële producten waaronder pensioen.
Heb je een vraag?
Bel hem of zijn collega's op 085-760 7600